25 jaar geleden was dit verhaal makkelijker geweest. Dan had ik wat van Khalil Gibran of Herman Hesse geciteerd, wat over Martin Luther King uitgelegd, jullie hadden geknikt en iedereen was met een goed gevoel naar huis gegaan. Jammer genoeg zijn die dagen van Kumbaya over. De wereld vandaag is een massa scherven en niemand heeft een antwoord op de vraag welke lijm te gebruiken. Jij niet, ik niet, de hoge heren in Washington, Moskou, Beijing of Berlijn niet, de Paus niet en de Ulemma ook niet. We zijn nog bezig om te begrijpen wat er gebeurt is, daardoor kunnen we ook niet beslissen wat er mee te doen. Zoals alle verhalen gebeurde het op een plaats die we niet verwachtten en daarna niet controleerden. We kunnen zeggen dat het begon met de dood van Brezhnev, maar de geschiedenis heeft bewezen dat een vermolmde stoel het huis niet verandert. Meneer Putin staat zonder schaamte op de schouders van Chroestsjov en Iwan Grozhny. Wat er gebeurde in Oost-Europa is eigenlijk een hoofdstuk in een ouder verhaal. Het boek dat begon met de strijd tussen Metternich en Napoleon en voor West Europa eindigde met Neurenberg. Het verhaal waar we vandaag in zitten is naar mijn idee het verhaal van wat er gebeurt als de druk wegvalt en oude bitterheden de toekomst opvreten. Ons verhaal begint in Belgrado, met de 10 jaren na de dood van Tito en daarmee Joegoslavië. Tot op dat punt was de wereld een verhaal van groter, meer en beter. Het modernistisch optimisme dat ons het internet, de EU, MSF en Greenpeace gegeven heeft. Elk probleem had een oplossing als er maar genoeg mensen aan werkten of voor demonstreerden. Wij als Religies voor Vrede zijn ook deel van die mindset. Binnen een maand na de dood van Tito was de eenheid die zijn strakke hand had afgedwongen voltooid verleden tijd. Het parlement dat eens de Organisatie van Niet Gebonden Landen had voortgebracht, werd een slangennest van intriges om de etnische belangen van de 8 republieken uit te spelen als kaarten in een saloon in een spaghetti western. We weten allemaal hoeveel pijn volgde voor de burgers en hoezeer we geschokt waren dat dat zomaar in onze achtertuin kon gebeuren. Dat recept is als een echo de wereld rondgegaan en heeft zich diverse malen herhaald ondertussen. Iedere keer verdween een sterke leider en iedere keer volgde etnisch bloedvergieten. Denk aan meneer Ghadaffi of zijn buurman Hosni Mubarak. Om het allemaal nog ingewikkelder te maken is er dan ook nog de vierde golf van terreur. Rond ‘95 stond er op verschillende plaatsen een generatie op die zich gelegitimeerd acht met alle middelen het politieke raamwerk te vernietigen. Hier in West Europa werd dat pas merkbaar na 911, maar de wereld brandde al op andere plaatsen voor die tijd. Al met al niet een plaatje van Hoop met of zonder hoofdletter. En toch is er hoop. Er is nog steeds een generatie, en een deel ervan is hier vandaag, die gelooft dat de Duisternis niet het laatste woord heeft. Er is nog steeds een frame van gemeenschappelijke waarden dat ons verbindt over de loopgraven van etnisch en godsdienstig wantrouwen. Er zijn nog steeds mensen die de moed hebben met Luther een appelboom te planten. Die Hoop met of zonder hoofdletter heeft alleen niet meer het hippy karakter die het had na Woodstock en de religieuze opleving van de 70er jaren. Hoop vandaag heeft tanden en durft te staan voor haar principes. Lag voor 1990 onze hoop nog in de toekomst van onze kinderen en de welvaart die we samen probeerden te verdelen, vandaag ligt ze in een geworteld vertrouwen dat hoe slecht de wereld ook is wij nog kracht hebben goed voor elkaar te zijn. Dat is dezelfde hoop die Ghandi had toen hij in Zuid Afrika de pasjeswetten probeerde te stoppen en Generaal Smuts tot hervormingen dwong. De hoop die leidde tot een eind aan het gebruik van DDT en Agent Orange. Hoop is van een geestestoestand weer een werkwoord geworden. Een hoop die op Joodse wijze “Shema” zegt. Luister en doe er iets mee. Luister naar je dromen en principes en leef die uit met alle kracht die je kunt opbrengen. Zonder te kijken naar de consequenties, zonder te aarzelen, te staan voor Gerechtigheid en Waarheid. Luister naar de barensweeën van de wereld en help het nieuwe niet allen geboren te worden, maar ook beter te zijn dan wat ervoor kwam. Hoop schrijft in Nietsche’s woorden nieuwe woorden op nieuwe leien, maar doet dat wel in de zin van Kierkegaard’s angstig beven. In de 2e workshop vanmiddag wordt gekeken naar praktische details en uitwerkingen. Ik heb het privilege leunstoelfilosofie te mogen bedrijven. Een luxe waar ik dankbaar voor ben. Emily Dickinson schreef zo’n tweehonderd jaar geleden dat hoop dat ding met veren is dat zetelt in de ziel, dat gedicht beschrijft in scherp detail precies waar we vandaag opnieuw mee geconfronteerd worden. In de vertaling van Ans Bouter klinkt het zo: Hoop is dat ding met veertjes Dat neerstrijkt in de ziel er wijsjes zonder woorden zingt en nooit valt hij er stil Hoe hard de wind ook waaien zal Hoe hevig ook de storm Hij die zovelen warmte biedt dat vogeltje houdt vol Het klonk zelfs in het koudste land En in het verste oord Toch vroeg het mij in grote nood Nog nooit om kruimels brood Hoop is niet iets dat tot de materiële waarden kan behoren. Het is net als liefde deel van de goddelijke creativiteit in de mens. Het wijst niet alleen steeds naar de toekomst, het wijst ook steeds omhoog naar wat we achterlieten in Eden. Dat is meer dan alleen maar troost wanneer het donker wordt in ons bestaan, het is in de woorden van het gedicht een schier onverwoestbaar iets. Kou noch afstand kan het deren. Laten we dan in deze dagen waarin harten koud zijn en politiek vaak bijna onmenselijk vasthouden aan hoop in onze zucht naar vrede. Laten we als de zoveelste tiener in Gaza sterft elkaar beloven dat we dat niet onbetreurd voorbij laten gaan. Laten we als meneer Trump de zoveelste ukaze tweet tegen elkaar zeggen “Dit gaat te ver. Laten we het beter doen.” Laten we hoop leven als we onrecht ontmoeten en hoop zijn als duisternis in ons bed slaapt. Laten we daar aan vasthouden en op die manier de Allerhoogste eren. Dank je wel voor je aandacht. BIJEENKOMST RELIGIES VOOR VREDE ‘WAAR HOOP BLOEIT’ IN SAMENWERKING MET AISA TOESPRAAK VAN IZZY MANSOUR 23 JUNI 2018 HUIS VAN VREDE ALMERE Comments are closed.
|
Archieven
Mei 2021
Categorieën
Alles
|