De keurige diplomaat die een gerespecteerd vredesactivist werd. Dat is in een notendop het leven van Edy Korthals Altes. Hij heeft nu opgeschreven wat hem bezielt. Lees hiernaast het interview, inspiratie gegarandeerd! 

Omgang met elkaar
 
Onlangs werd me gevraagd of ik wat citaten had uit de Koran over de omgang tussen mensen en met name ook de omgang met andersdenkenden. ‘Want’, zo voegde de vraagsteller er aan toe, ‘ik word soms bestookt met kritiek op de islam en ik wil die graag kunnen pareren.’
 
De islam wordt in toenemende mate neergezet als een oorlogszuchtige religie, die andersgelovigen met geweld tot de islam zou dwingen of anders... De media nemen dergelijke uitspraken vaak klakkeloos aan, of doen het af met de opmerking dat ‘alle religies toch geweld in hun heilige boeken hebben staan?’ (Of dit inhoudelijk correct is laat ik hier in het midden.)
 
Recent bracht een politicus* nog naar voren dat ‘het gebruik van geweld tegen andersdenkenden behoorlijk in de leerstellingen van de islam is verankerd.’
Uit bestudering van de islamitische leerstellingen** blijkt dat daar niets terug te vinden is over andersdenkenden zoals deze politicus beweerde. Wat er wel te lezen valt is dat de mens wordt uitgenodigd het beste van zichzelf te maken: dat is de grote jihad.
Jihad betekent ‘inspanning op de weg naar God’. Daarbij is de kleine jihad de verdediging als je aangevallen wordt. Niet het zelf aanvallen.
Daarbij staat bovendien meteen: vergeven is beter dan wraak. (Koran, 42:40) ‘Maar (onthoud, een poging tot) vergelding van het kwade kan (zelf) ook een kwaad worden: daarom, wie (zijn vijand) vergeeft en vrede sluit, zijn beloning ligt bij God, want, waarlijk, Hij houdt niet van boosdoeners.’
 
God wil vrede en dat we ons daarvoor inspannen. ‘...je zult steeds weer verraad van hen ondervinden, op enkelen van hen na. Vergeef hen en zie het over het hoofd. God bemint hen die goed doen.’ (Koran, 5:13).
‘Maar omdat goed en kwaad niet gelijk kunnen zijn, wendt het kwade af met iets beters -en zie: degene tussen wie en jou vijandschap was wordt als een boezemvriend.’ (Koran, 41:34)
‘Derhalve hebben wij aan de kinderen van Israël voorgeschreven dat als iemand een mens doodt, anders dan als straf voor moord of voor verderf zaaien op aarde, het zal zijn alsof hij alle mensen doodde, terwijl als iemand een leven redt, het zal zijn alsof hij alle mensen heeft gered.’ (Koran 5:32)
 
Er zijn veel antwoorden van profeet Mohammed op vragen van zijn tijdgenoten over wie de beste onder hen was. Steeds weer is ‘de beste’, die het beste voor de ander is, die goed is voor ouders, familieleden, wezen, armen, die in harmonie leeft met zijn buren, die op de meest eloquente wijze met anderen debatteert. ‘...Ondersteun elkaar in het vergroten van deugdzaamheid en Gods-bewustheid en help elkaar niet in het aanwakkeren van kwaad en vijandigheid;’ (Koran 5:2)
Dergelijke uitspraken, die in alle religies te vinden zijn, kan harten van christenen, joden en moslims (en alle andere mensen) juist dichter bij elkaar brengen. Mits wij dit willen. Mits gelovigen de kern van hun religie willen naleven: behandel de ander, zoals jij behandeld zou willen worden.
 
Daarom wordt de mens uitgenodigd om zich bewust te zijn van zijn intenties: waarom doe ik wat ik doe? Komt het ten goede aan anderen? Zijn mijn bedoelingen zuiver? Luister ik met een open hart? Waarom zeg ik wat ik zeg? Hoe oprecht ben ik?
 
En wat anders gelovigen betreft: (Koran 16:125) ‘Nodig allen uit tot de Weg van uw Heer met wijsheid en prachtige redenatie; en argumenteer met hen op de beste en meest gracieuze manier.’ ‘Er is geen dwang in godsdienst’ (Koran 2:256) en ‘Zo uw Heer gewild had, zouden allen die op aarde zijn, gezamenlijk tot geloof gekomen zijn; zult gij dan de mensen dwingen, opdat zij gelovigen worden?’ (Koran 10:99)
 
En: ‘Ik heb u als verschillende stammen en volkeren geschapen opdat u elkaar zou leren kennen’. (Koran 49:13) Dit geeft zo mooi aan dat verscheidenheid van mensen zo bedoeld is. Maar in dat verschillend zijn hebben we dezelfde verlangens: als mens gezien te worden en gerespecteerd, lief te hebben en geliefd te worden.
Zouden we daarbij allemaal hetzelfde zijn, dan waren we gauw uitgepraat. Juist door de ontmoeting met de ander die een spiegel voor ons is, kunnen we onszelf beter leren kennen en bijschaven, en ons ego leren loslaten, tastend naar het mysterie van het leven.
 
‘Islam’ betekent: je in vrede overgeven aan God(s wil). In dankbaarheid aanvaarden wat tot je komt. Een mensenleven gaat niet alleen over toppen, maar ook door dalen. En juist wanneer je in die dalen je ziel doorvorst, kun je vroeg of laat Gods licht in jezelf (her)vinden.
 
Het is (bijvoorbeeld in het Midden-Oosten) echter niet het gelóóf dat mensen soms doet veranderen in beesten. Het is het gaan voor eigen doelen, waarbij religie misbruikt wordt. En helaas is het niet zelden in reactie op de verdeel en heers-politiek van o.a. ‘het Westen’, nadat het Osmaanse Rijk, waar eeuwenlang joden, christenen en moslims vreedzaam samenleefden, was verzwakt en in de greep kwam van het Westen. Aanvankelijk vanwege oliebronnen, nú ook voor aardgas en nog veel meer begerenswaardige schatten in de bodem, waaronder goud; daarnaast het vruchtbare land, de waterbronnen en de strategische ligging aan en bij de Middellandse Zee. In de kern draait het om, uit eigenbelang, macht willen hebben over anderen en zeggenschap willen hebben over de rijkdommen van anderen. Of dit nog moreel aanvaardbaar is anno 2017 is een vraag die we ons m.i. dienen te stellen.
 
Niet alleen oorlog, maar ook vijandschap, angst en haat ontwaardigen mensen, en verwoesten mensenlevens vaak voorgoed. Hoe kunnen we het onrecht en geweld dat zovelen wordt aangedaan voor ons geweten rechtvaardigen? Als mensen, die zouden moeten omzien naar elkaar...
 
Laten wij daarom hier in Nederland in plaats van anderen of een religie te demoniseren, elkaar juist de hand reiken en ons spiegelen aan elkaars beste kanten. Dan kunnen we vanuit de waarden die we delen samen trachten angst, haat en conflicten te verminderen en te voorkomen, opdat we een zegen worden voor de ander.
 
Mirjam Ateş-Snijdewind
Voorzitter Religies voor Vrede Nederland
22.04.2017
 
*NOS Radio1 Journaal 2702.2017
**De leerstellingen van de islam omvatten:
1. De éénheid van God
2. de Shahada (geloofsgetuigenis)
3. de Salaat (het gebed)
4. de Zakaat (armenbelasting)
5. de Saum (vastenmaand Ramadan)
6. de Hadj (de bedevaart)
en de 6 geloofspunten (geloof in Allah, zijn engelen, zijn boeken, zijn profeten, de dag des oordeels en de lotsbestemming.)

Op uitnodiging van Ari van Buuren (URI) en Mirjam Ates-Snijdewind (RvV) namen mijn vrouw en ik aan een zeer inspirerende en uitdagende presentatie van vijf mensen uit Brussel over hun werk met SB Overseas (SBO) in Vluchtelingenkampen in Libanon en Syrië. Deze ontmoeting vond plaats in een zaaltje van de prachtige Hofkerk in Amsterdam.  Geheel in de geest van URI en RvV waren de deelnemers van verschillende leeftijden en religieuze en levensbeschouwelijke achtergronden.
 
Ari verwelkomde de gasten op zijn gebruikelijke enthousiaste en inclusieve manier, waarna
Mirjam vertelde over haar eerste ontmoeting met Louma Albik, een van de sprekers op de Europese conferentie van Religies voor Vrede in Rome, oktober 2015. Louma Albik komt oorspronkelijk uit Aleppo in Syrië, maar woont met haar Syrisch-Belgische man en drie kinderen al 17 jaar in Brussel. Zij is oprichter en directeur van SBO. Steun België OverSeas is een Belgische NGO die toegang tot onderwijs mogelijk maakt voor gevluchte vrouwen en kinderen in Syrië, Libanon, Turkije en  België. https://www.facebook.com/pg/SB.overseas.charity/about/?ref=page_internal
 
De dag na Louma's presentatie in Rome zat Mirjam 'toevallig' tegenover haar bij het ontbijt. Louma liet toen foto's zien van de omstandigheden van vooral vrouwen en kinderen in de vluchtelingenkampen in Syrië en Libanon. Mirjam was diep geraakt door het zien van deze beelden en het horen van de verhalen die Louma vertelde over het geweld en de mensonwaardige ervaringen van vrouwen en kinderen. Het ontroerde haar op een andere manier dan bij het zien van dergelijke  beelden op televisie, “Ik keek in de ogen van die kinderen, terwijl ik hun verschrikkelijke ervaringen hoorde. Een uiterst kwetsbare generatie die alles verloren heeft: familie, vriendjes, hun huis en ook hun vertrouwen, hun liefde, hoop...”
 
Toen Mirjam, terug in Nederland, hoorde dat Ari op bezoek zou gaan bij een familie in Beirut, vroeg ze of hij een naaimachine kon meenemen voor het werk van SB OverSeas in Libanon. Ari's bezoek aan het kamp Bukra Ahla in Beirut en het zien met eigen ogen wat  SBO daar doet, maakte grote indruk op hem en deed hem besluiten zich in te zetten, samen met Mirjam, om het moedige initiatief van Louma, een kleine, bescheiden, maar zeer daadkrachtige vrouw, te steunen. De ontmoeting in de Hofkerk is een eerste stap.
 
Louma vertelt in 't kort wat haar heeft bewogen om een programma op te starten om vrouwen en kinderen in de vluchtelingenkampen op te vangen, kennis en vaardigheden bij te brengen, hen in contact te brengen met mensen die het goed met hen voor hebben, om ze zo weer hoop te geven op een betere toekomst. Wat vooral opvalt is de manier waarop Louma op de achtergrond blijft deze middag. Ze laat haar vier jonge medewerkers verder het woord voeren over hun betrokkenheid bij SBO.
 
Ze belichten de drie hoofdgebieden van het werk van SBO: onderwijs, emancipatie (empowerment) en noodhulp. Dit informele onderwijs, voor jongeren tussen 3 en 15 jaar, wordt gegeven in 'schooltjes' in Libanon en Syrië aan jonge vluchtelingen die vanwege oorlog soms jarenlang geen onderwijs hebben gehad. Het onderwijs wordt gegeven zowel door lokale stafleden als door vrijwilligers uit verschillende landen. Het 'empowerment' programma in Libanon en Turkije geeft vrouwen en jongeren vaardigheden, kennis en zelfvertrouwen om weer iets van hun leven te maken in nieuwe omstandigheden.
Ook worden door SBO zendingen van kleding, schoolspullen, voedsel en andere goederen georganiseerd (in België) en vervoerd naar Syrië, Libanon en Turkije. 
 
Het was duidelijk uit hun presentatie dat deelname aan het werk van SBO voor deze jonge vrijwilligers niet alleen een enorme uitdaging is, maar ook een verrijkende ervaring. “Hier heb ik geleerd wat medemenselijkheid echt is..”, aldus een van de vrijwilligers.
 
De presentatie van de gasten uit België wordt afgewisseld met zang vanuit de Hofkerk (twee Taizé liederen gezongen door Elly Molenaar en Liesbeth Wijkhuizen), een recitatie uit de Koran (door Hafsa Chairi asp. vice-vz. van RvV), en 'interviews' van Ari met de broers Saïd  en Alaeddine Touhami. Saïd (AB-lid bij RvV), vertelt met trots over zijn bezoek bij het SBO team in Brussel en onderstreept hoe mooi het is om deze middag je één te voelen met elkaar, ongeacht je religieuze achtergrond. Alaeddine is voorzitter van het Huis van Vrede in Almere, een inspirerend initiatief van AISA-NGO, dat mensen van allerlei verschillende levensbeschouwingen de kans biedt samen dingen te ondernemen die vrede, ook en vooral in het leven van elke dag, bevorderen. Wekelijks vinden er ook scoutingactiviteiten plaats.
 
Ari en Mirjam lazen citaten van Mohamed El Bachiri uit zijn boekje Een Jihad van Liefde, over 'onderwijs' en 'mededogen'. De middag werd afgesloten door twee prachtige liederen gezongen door Sevval Kayhan. Ze had de eerdere presentatie gemist omdat ze andere verplichtingen had, maar zei hoe ze bij binnenkomst direct getroffen was door de bijzondere sfeer van eenheid en verbondenheid.
 
Het SBO-team vergat bijna om te vermelden dat mensen uiteraard kunnen bijdragen aan hun verschillende programma's. Ook is het mogelijk om voor enkele maanden als vrijwilliger te worden uitgezonden naar de veiligste kampen van SBO. Meer informatie is te vinden op www.sboverseas.org; email: info@sboverseas.org.
 
Maarten de Pous
(medewerker Initiatives of Change)